Bu yazımızda gelişmiş bir çeviri aracı olan Trados uygulamasından bahsedeceğiz. Deneyimli çevirmenlerden oluşan bir nesil için, her şeyin yalnızca onlara bağlı olduğu dönem çok da uzun zaman önce değilmiş gibi görünüyor. Bir metni tercüme etmek için bilgi birikimine, sözlüklere ve bir yazma aracına ihtiyaçları vardı. Çoğu zaman zor ve sıkıcı bir süreçti. Peki bu mütevazi başlangıçlardan Trados gibi gelişmiş çeviri araçlarını kullanabilir hale gelen aşamaya nasıl geldik?
Bir dizi ciltli sözlüğü, referans kitabını ve belgeyi kontrol etmeleri gerekecekti. Elbette bir yığın sözlük derlemeleri gerekiyordu. Bunların çoğu herhangi bir genel veya spesifik temaya göre değil, daha önce çevirdikleri metinlere göre sıralandı. Hepsinden önemlisi, tüm sürecin zaman alması ve dayanılmaz bir çaba gerektirmesiydi.
Trados Neden Popüler Bir Çeviri Aracıdır?
Sözlüklere ve referanslara çevrimiçi erişim, sanki bir an öncesine kadar rahatlamış gibi görünüyordu. Çevrimiçi erişim geliştikçe, artık genel olarak Bilgisayar Destekli Çeviri (CAT) araçları olarak adlandırılan araçlar da gelişti.
Artık hiçbir şekil ve biçimde CAT olmadan işini düzgün ve verimli bir şekilde yapabilecek etkili bir çeviri bürosu veya serbest çalışan bir çevirmen yok. Elbette en popüler çeviri araç paketlerinden biri SDL tarafından üretilen bir araç olan Trados çeviri Studio’dur. Şirket seksenli yıllarda Almanya’nın Stuttgart şehrinde kuruldu. Merkez ofisi şu anda Birleşik Krallık’ta bulunmaktadır ve dünya çapında 60’tan fazla ofisi bulunmaktadır.
Aslında, Write Better’ın işaret ettiği gibi, Trados Studio “binlerce çeviri profesyoneli tarafından kullanılan bir Bilgisayar Destekli Çeviri (CAT) aracıdır ve projeleri daha hızlı ve kolay bir şekilde tamamlamanıza yardımcı olacak bir dizi gelişmiş özellik sunar.
Trados Çeviri Yazılımı Nasıl Çalışır?
Trados’un nasıl çalıştığını daha kolay anlayabilmek için çeviri yazılımının nasıl çalıştığına bir göz atalım. LiM, çeviri yazılımları arasındaki iki temel farklılığa dikkat çekiyor. Biri Çeviri Belleği Yazılımı, diğeri ise temel Çeviri Yazılımıdır. Trados ve stüdyosu, daha gelişmiş çeviri yazılımlarının TM kategorisine aittir.
LiM’in tanımladığı gibi Çeviri Belleği (TM), insan çevirilerini ezberler ve belgelerdeki metinleri tekrarlayabildiği için çeviriyi hızlandırarak çevirmenlere yardımcı olabilir. “Yazılım çevirisi, sözlüğe benzer şekilde bir kelime veritabanından yararlanan algoritmalar kullanılarak oluşturulmuştur. Bu algoritmaları bir dilin sözdizimini (veya kurallarını) diğerine çevirmek için kullanıyorlar.”
Trados, Hâlâ Gelişmiş Ve Kullanışlıdır
Başka bir yerde tartışıldığı gibi çeviri süreci genellikle uzun ve karmaşıktır. Çevirmenlerin genel çeviri kalitesini ve verimliliğini artırmak için Trados gibi bir araç kullanması oldukça işlevseldir . Elbette işin tamamını tek başına yapmıyor.
Trados, diğer tüm CAT araçları gibi, “otomatik bir çeviri aracı veya çeviri motoru değil, yalnızca çevirmenlere çeviri sürecinde yardımcı olan bir araçtır. Profesyonellerin mümkün kıldığı, gerçek bir insan çevirisi sağlıyor.” Ayrıca müşterilerin bir çeviriyi yeniden biçimlendirmeleri için zaman ve kaynak tasarrufu sağlar ve belgelerinin hedeflerine ulaşma süresini hızlandırır.
Peki bu pratikte nasıl görünüyor? “Bir cümle yazdığınızda, veritabanının belirli bileşenlerine erişmek için bir kural formülü kullanıyor ve saniyeden çok daha kısa bir sürede mümkün olduğunca doğru bir çeviri üretiyor. Bu araç, temel ifadeler gibi tahmin edilebilir (her seferinde aynı olan) basit cümlelerin çevirisinin hızlı ve mükemmel bir şekilde yapılmasına olanak tanıyor.”
Elbette çevirinizin “kelimesi kelimesine” olması gerektiğinde tüm bunlar işe yarar. Ancak birden fazla anlamı olan terimlere, deyimlere ya da daha karmaşık fikirlere ulaştığınızda bir çevirmenin müdahale etmesi gerekir
CAT Araçlarının Diğer Avantajları
CAT araçlarının bir diğer avantajı da “belirli terimleri veya kelime kombinasyonlarını çeviri belleklerine terim olarak kaydederek terminoloji veritabanı olmadan tutarlılığın sağlanmasını mümkün kılmasıdır.”
Beens, CAT araçlarının avantajlarını şöyle sıralıyor:
- bir belgeyi farklı cümlelere bölerek yapılandırmak;
- birbirine yakın cümlelere bakarak verimliliği artırın;
- çevirmenlerin çalışmalarını çeviri belleğinde saklamasına olanak tanıyın;
- Belirli terimler için bir terminoloji veritabanını etkinleştirerek tutarlılığı artırın.
Diğer bir avantaj ise Trados gibi CAT araçlarının orijinal belgenin formatını koruma yeteneğine sahip olmasıdır. Bu şekilde çevirmenler, tercüme edilen belgeyi orijinaliyle hemen hemen aynı görünen şekilde teslim edebilirler.
Yine de CAT araçlarının tüm avantajlarına rağmen, orijinal anlama uygun bir çeviri sunabilmeleri için bir çevirmenin onlarla birlikte çalışmasına ihtiyaç duyarlar. Belirli dosya formatlarını destekleyip desteklemedikleri gibi diğer bazı eksiklikler, kıyaslandığında çok küçük görünüyor.