Terim yönetimi (veya terminoloji yönetimi), terimlerin ve kavramların anlamları ve nasıl kullanılacaklarına dair bilgilerle beraber, sistemli bir şekilde bir araya getirilmesi ve çeviri sürecinde kullanılmasıdır. Kavramların ve terimlerin farklı sektörlerde farklı karşılıkları olabileceği için sektör bazlı oluşturulur. Daha hızlı çalışmak, daha güvenilir ve kaliteli sonuçlar elde etmek için terim yönetimi yapmak önemlidir.
İyi bir çeviri hizmeti vermenin bazı aşamaları vardır. Öncelikle iş yapılacak şirket veya kişilerle, yapılacak işin neleri kapsayacağı görüşülür. Hizmet tanımı belirtildikten sonra buna göre bir teklif oluşturulur ve müşteriye sunulur. Çeviri sürecinde, çevirmen ve süreçte çalışacak editör gibi diğer kişiler ortak bir çeviri sistemi kullanır. Çeviride tutarlılığı sağlamak ve iyi bir çeviri ortaya çıkarmak için çeviri sistemi kullanmak önemlidir. Bu noktada terim yönetimi de devreye girer.
Terim Yönetimi Süreçleri
Terminoloji; belirli çalışma alanlarında, sektörlerde veya bir şirket bünyesinde kullanılan terimlerin tümüdür. Bu terimlerin bir araya getirilmesiyle terim listeleri oluşur. Çevirilerde doğru terminolojinin kullanılması, doğru çeviri yapılmasında en önemli adımlardandır.
Terim yönetiminin bir parçası olan terim listesi oluşturulurken, varsa, firmanın daha önceki çeviri işleri ve bu işlerde kullandığı terim listeleri incelenir. Bu terimlerin de içinde olduğu, firmanın yer aldığı sektöre ait terimler ve karşılıklarından oluşan bir terim listesi oluşturulur. Devamında, uzun vadeli bir çeviri hizmet sözleşmesi yapılmadan önce bu liste müşteriye teyit ettirilir ve en kaliteli çeviri beklentisinin karşılanabilmesi için müşteriden bu konuda inisiyatif alması; düzeltmeler, eklemeler yapması istenir.
Terim Yönetimi Neden Gereklidir?
Terim listeleri, Trados, SmartCAT gibi bilgisayar destekli çeviri sistemlerinde her müşteriye özel olarak kullanılır. Terim listeleri, hem mevcut çeviri sürecinde hem de aynı müşteriyle yapılabilecek gelecekteki çeviri süreçlerinde, çevirmen ve editör tarafından sürekli güncellenir.
Terim Yönetiminin Sağladığı Faydalar
Bir çeviri projesinde birden fazla çevirmen çalışabilir. Çeviri sürecinde çevirmen dışında editör gibi kişiler de yer alır. Bu durumda tutarlı bir çeviri yapmak ve farklı yorumlamalardan kaçınmak için terimleri netleştirmek gerekir. Özellikle de yüksek hacimli işlerde bu prosedürün önemi iyice ortaya çıkar.
Çeviri sistemlerinde, terminoloji yönetimi süreçlerinden geçerek müşteriye özel olarak hazırlanmış bir terim listesi kullanılmasının pek çok faydası vardır.
Tutarlılık sağlanmasını kolaylaştıracağı için daha kaliteli çeviriler ortaya çıkar. Bu da müşteri memnuniyetini ve dolayısıyla uzun vadede kazancı artırır.
Araştırma ve kontrol sürelerini kısaltarak çeviri sürecinde çalışacak kişilerin işlerini kolaylaştıracağı için zaman kazandırır.
Terim Yönetimine İlişkin Zorluklar
Bir müşteriye özgü terimlerin yönetimi, gerekli olduğu kadar da meşakkatlidir. Metinlerde geçen terimler çevrilirken, terimin veya kavramın o sektörde hangi karşılığının kullanıldığının bulunması gerekir. Bazı durumlarda şirketler de belirli karşılıkların kullanılmasını tercih eder. Bu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Örneğin “istinaf mahkemesi” “temyiz mahkemesi” ifadesinden farklıdır ve her ikisi de “court of appeal” şeklinde çevrilemez. Diğer dillerden dilimize aktarılamayan bazı ifadelerde olduğu gibi bu terimlerin karşılığını bulmak bu alanda uzun yıllardır çeviri yapan bir ekibin müşteriyle birlikte netleştirebileceği bir durumdur. Bu durumda metnin türü, hedef kitle, şirket içi dil gibi unsurları değerlendirerek çeviri sürecinde hangisinin kullanılacağını belirlemek gerekir.