Çeviribilim nedir, bunu açıklamadan önce çevirinin ne kadar kıymetli olduğunu açıklayan bir sözle başlamak istiyoruz.
“Konuştuğumuzda, tercüme etmeyi öğreniriz; annesine bir kelimenin anlamını soran çocuk, aslında ondan bilmediği terimi zaten bildiği basit kelimelere tercüme etmesini istemektedir.”
Octavio Paz
Çeviribilim Nedir Sorusundan Önce
Bu yazımızda çeviribilim nedir sorusunun yanında çeviribilim neden önemlidir sorusuna da açıklık getirmek istiyoruz. Çeviri öğrencisi veya akademisyeni olmak birçok farklı deneyim sunar: çeviri atölyeleri, katılımcılara ve genel hizmet verenlere fayda sağlayan işbirlikçi bir ortam ve değişim atmosferi sunar. Örneğin, ülkemizde çeviribilim eğitimi sunan en ünlü üniversitelerden biri Boğaziçi Üniversitesi’dir. Öğrenciler yalnızca bir çevirmenin becerilerini edinmekle kalmaz, bir çeviriyi okumanın ve yorumlamanın bir metinle orijinal dilinde ilgilenmekten ne kadar farklı olduğunu da öğrenirler. Çeviri teorisi çalışması, öğrencileri çevirmenlerin karşılaştığı zorlukları anlamak ve çevirileri anlamlı bir şekilde analiz etmek ve yazmak için kavramsal araçlarla donatır.
George Steiner, “tüm iletişim eylemleri çeviri eylemleridir” diye yazmıştır. Steiner’ın iddiasını kabul edersek, hatta bu iddiayı genişletmeye çalışırsak, çeviri çalışmalarının dünyayı daha iyi anlamamıza ne kadar yardımcı olabileceği kısa sürede ortaya çıkacaktır
Çeviribilim Nedir Sorusuna Farklı Bir Yaklaşım
Zorunlu olarak, çeviri çalışmaları da sürekli olarak geleceğe yönelmeyi gerektirir. Gelişen teknolojiler ve dijital medya oluşturma ve manipüle etme yöntemleri, alan için sınırsız yeni olanaklar yaratmıştır. Bu gelişmeler, çevirmenlere ve çeviri akademisyenlerine, metinleri ve diğer sanat eserlerini yorumlama ve temsil etme biçimlerini mümkün kılan, doküman çeviri gibi çeşitli çeviri hizmetlerine ortam sağlayan ve sadece birkaç yıl önce hayal bile edilemeyecek bir dizi dijital araç sağlamıştır. Bu gelişme, çeviri çalışmalarını daha geniş bir kitle için önemli ölçüde daha erişilebilir hale getirdi, küresel olarak akademisyenler arasındaki işbirliğini ve iletişimi geliştirdi ve çeviriyi öğretmemizi ve akademik çalışmaları yeni ve yenilikçi yollarla sunmamızı sağladı. Çeviribilim nedir sorusuna farklı bir bakış açısıyla bakacak olursak özetle çeviribilim, geçmiş olduğu kadar gelecektir.
Akademik bir disiplin olarak çeviribilim alanı, bilim ve uygulama arasındaki kesişme noktasında benzersiz bir konuma sahiptir – bu konuyu çalışmanın doğasında var olan disiplinler arasılık, diğer birçok alanı rahatsız eden dar görüşlülüğü engeller ve her zaman akademisyenler ile uygulama arasında canlı bir çapraz tozlaşmaya yol açmıştır. Çeviri eğitimi, ister bu alanda uzmanlaşmak istesinler, ister sadece başka kültürlerin edebiyatlarıyla ilişki kurmanın yeni bir yolunu öğrenmek istesinler, pek çok alandan öğrenciye fayda sağlayabilir.
Kültür, Tarih, Toplumsal Normlar
Çeviribilim, sadece dilin kelime düzeyinde değil, aynı zamanda dilin taşıdığı kültürel ve sosyal bağlamları da anlamaya çalışır. Bu disiplin, çevirinin sadece bir dildeki sözcükleri başka bir dile aktarmak olmadığını, aynı zamanda anlamın ve kültürün de aktarılması gerektiğini savunur. Çeviribilim, çevirmenlerin dilin yanı sıra kültür, tarih, toplumsal normlar gibi unsurları da göz önünde bulundurarak çeviri yapmalarını önerir. Aynı zamanda, çeviri sürecinin bilimsel ve sistematik bir şekilde incelenmesiyle çeviri kalitesini artırmayı hedefler.
Bu disiplin, çeviri sürecinin yanı sıra çevirmenin rolünü, çeviri türlerini, dil ve kültür arasındaki ilişkileri, çeviri teknolojilerini ve çeviri etiğini de içeren geniş bir konu yelpazesini kapsar. Çeviribilim, çeviriye dair çeşitli boyutları anlamak ve geliştirmek amacıyla multidisipliner bir yaklaşım benimser.
Çeviribilim, çevirmenin rolünü, çeviri türlerini, dil ve kültür arasındaki kompleks ilişkileri ve çeviri teknolojilerini anlamaya odaklanır. Bu disiplin, etkili iletişim ve kültürel anlayışın gelişmesi için çeviri sürecine bilimsel bir temel sağlayarak, küresel etkileşimlerde önemli bir rol oynar.